Monitor Creatieve industrie 2016
De sectoren creatieve industrie en ICT dragen substantieel bij aan het economisch herstel van de Nederlandse economie. Dit blijkt uit de Monitor creatieve industrie 2016 die vandaag gepubliceerd is. De banengroei is het sterkst in de creatieve industrie die in 2015 ruim 294.000 banen telt. De ICT sector telt in 2015 bijna 283.000 banen. In de afgelopen tien jaar kwamen er in de creatieve industrie netto 61.000 banen bij en in de ICT sector 16.000. Meer recent, in de jaren 2013-2015, is de werkgelegenheid in de creatieve industrie gegroeid met 1,4 procent per jaar en in de ICT sector 0,6 procent. De gehele Nederlandse economie liet in die jaren een terugloop in banen zien van 0,4 procent.
Deze groei in werkgelegenheid gaat recent gepaard met productiviteitsgroei zowel in de creatieve industrie als in de ICT sector. Het sterkst is die in de ICT sector, maar het meest opmerkelijk is die voor de creatieve industrie. Tot voor kort was er in de creatieve industrie sprake van groei in banen gekoppeld aan een afnemende toegevoegde waarde, wat verlies in arbeidsproductiviteit impliceert. 2013 markeert een belangrijke trendbreuk, de groei in toegevoegde waarde overtreft de groei in banen zodat de productiviteit van de creatieve industrie groeit.
Verdubbeling bedrijfsvestigingen en aandeel zzp-ers in de creatieve industrie
De meeste nieuwe banen in de creatieve industrie ontstaan in de categorie zelfstandigen. Nu wordt 40 procent van de banen in de creatieve industrie vervuld door zzp-ers. In de ICT sector zijn bedrijven met meer dan 50 banen juist de belangrijkste werkverschaffers. Het aantal bedrijfsvestigingen in de creatieve industrie verdubbelde in de afgelopen tien jaar tot ruim 144.000 vestigingen, vooral door de groei van het aantal zzp’ers. De groei van het aantal bedrijfsvestigingen in ICT is kleiner dan in de creatieve industrie, maar nog altijd groter dan die in de totale Nederlandse economie.
Versterkte concentratie van creatieve industrie in Amsterdam
Van de netto banengroei in de creatieve industrie in heel Nederland is in de afgelopen tien jaar 40 procent in Amsterdam gerealiseerd. Van de banen die er in die periode bij kwamen in de top 10 steden voor creatieve industrie en ICT van Nederland, landde driekwart in Amsterdam. De betekenis van de hoofdstad voor de Nederlandse creatieve industrie is daarmee verder toegenomen. De trekkracht van Amsterdam gaat soms ten koste van de groei in andere steden door verschuiving van creatieve bedrijvigheid naar de hoofdstad. Dit geldt in het bijzonder voor Hilversum en Rotterdam. De voor Hilversum belangrijke bedrijfstak radio en televisie is van 2013-2015 stabiel gebleven. Naast Amsterdam, ontwikkelt het aantal banen in de creatieve industrie zich positief in Utrecht, Den Haag, Eindhoven en Amersfoort.
Schaalverkleining en flexibilisering, nieuwe bedrijfstakken en 'embedded creatives'
Schaalverkleining zet vooral in de creatieve industrie de laatste decennia fors door en leidt tot verkruimeling van de sector. Dat gaat gepaard met flexibilisering van arbeid in de sector. Daardoor wordt de ontwikkeling van de creatieve netwerkeconomie urgent. Die vraagt om passende wetgeving over flexibilisering van arbeid, maar ook om nieuwe business modellen. Daar ligt een belangrijke opgave voor de bedrijven, de sector en het beleid. Innovatie op die terreinen is nodig om het verdienvermogen van de creatieve industrie te verbeteren.
De toegevoegde waarde van de creatieve industrie bedraagt slechts de helft van die in de ICT sector, terwijl beide sectoren een ongeveer gelijk aantal banen tellen. De creatieve industrie levert met een totale toegevoegde waarde van 16,8 miljard in 2015, 2,8 procent van het bruto nationaal product, de sector ICT met 30,2 miljard 5 procent. Dat is mede het gevolg van de beperktere schaalbaarheid van de producten en diensten van de creatieve industrie, in vergelijking met ICT. De creatieve sector is arbeidsintensiever dan veel andere sectoren.
De synergie tussen creatieve industrie en ICT heeft de voorbije jaren desalniettemin nieuwe vormen van bedrijvigheid opgeleverd. Binnen deze digitale creatieve industrie zijn de game-industrie en meer recent digital design belangwekkende voorbeelden. Zij verbinden creatief vermogen en digitale technologie waardoor schaalbaarheid en internationalisering mogelijk zijn. In het bijzonder digital design maakt de voorbije jaren een sterke groei door, met bedrijven die veelal als ICT bedrijf geregistreerd staan, maar creatieve diensten leveren. Opvallend is dat Rotterdam ondanks haar bescheiden banenontwikkeling in de creatieve industrie, voor deze twee opkomende bedrijfstakken na Amsterdam de tweede stad van Nederland is.
Tenslotte valt steeds meer op dat niet alleen de creatieve professionals die binnen de creatieve industrie werken veel waarde genereren, maar dat dit ook geldt voor creatieve beroepsbeoefenaars binnen bedrijven in andere sectoren. Een eerste verkenning op basis van Brits onderzoek leidt tot de voorlopige conclusie dat het aantal 'embedded creatives' buiten de creatieve industrie gelijk of zelfs groter is dan het aantal creatieven dat binnen de creatieve industrie werkzaam is. Vervolgonderzoek zal hierin meer inzicht moeten geven. Die informatie biedt een basis om ervoor te zorgen dat creativiteit nog beter gaat renderen voor de Nederlandse economie.